Dokumenty w transporcie morskim

Dokumenty w transporcie morskim

Każdy rodzaj transportu: lądowy, śródlądowy, lotniczy i morski, wymagają odpowiedniej dokumentacji, w celu zarządzania i kontroli nad przewożonymi ładunkami. Dotyczy to zarówno frachtu krajowego, jak i międzynarodowego. Prawidłowe wypełnienie dokumentów jest kluczowe dla powodzenia wykonania tranzytu i uniknięcia przestojów. O ile w przypadku przesyłek kurierskich, odbywających się przewozem drogowym często wystarczający jest sam list przewozowy, o tyle inaczej wygląda to przy korzystaniu z drogi morskiej.

Konosament

Najważniejszym dokumentem w transporcie morskim jest odpowiednik listu przewozowego, czyli konosament - BL (Bill of Landing). Nie jest umową, a świadectwem przekazania i odbioru ładunku. Ma charakter papieru wartościowego, jest drukiem ścisłego zarachowania i posiada swój indywidualny numer seryjny. Umieszcza się na nim nazwę statku, numer kontenera i jego zawartość, objętość i wagę towaru. Dzięki umieszczonej na dole informacji, wiadomo jest, czy koszty ponosi odbiorca (FREIGHT COLLECT) czy załadowca (FREIGHT PREPAID). Oprócz wcześniej wymienionych elementów, powinien zawierać także: nazwę przystani załadowczej i wyładowczej, ilość wydanych konosamentów, rozpoznanie przewoźnika, załadowcy i odbiorcy, a także podpis kapitana. Wystawiany jest w kilku egzemplarzach, z których każdy jest oryginałem dokumentu.

Można wymienić kilka rodzajów konosamentu, ze względu na:

sposób przyjmowania ładunku (na towary załadowane bądź przyjęte do załadunku),

rodzaj drogi przewozu (zwykły, na podróż odbywającą się jednym statkiem lub bezpośredni, łączony z np. listem przewozowym kolejowym),

załadowanie towaru (czysty, oznaczający, że ładunek jest w dobrym stanie z zewnątrz lub nieczysty, gdy ładunek został uszkodzony),

sposób podawania odbiorcy ładunku (imienny, na okaziciela lub na zlecenie określonej osoby).

Konosament spedytorski

HBL (House Bill of Lading) to dokument wystawiany przez spedytora, w celu dowodu umowy przewozu, dokumentu potwierdzającego tytuł własności, bądź do odbioru wysyłanych towarów. Zawiera on szczegóły takie, jak: nadawca, odbiorca, dane kontaktowe spedytora, informacje o przewożonym ładunku oraz warunki płatności. Jest szczególnym przypadkiem konosamentu FIATA.

Konosament kapitański

Master of Bill Landing to konosament wydawany spedytorowi przez linię żeglugową w sytuacji załadowania kontenera z wieloma przesyłkami. Spedytor sam może zadecydować, a której linii i których portów skorzysta.

Telex Release

Dokument przewozowy Telex Release umożliwia łatwiejsze i szybsze dopięcie formalności dzięki temu, że odbiorca nie musi przekazywać spedytorowi oryginalnego konosamentu. Może zostać dostarczony do miejsca nadania, a spedytor lub agent spedytora zleca urzędowi celnemu wydanie towaru.

Faktura handlowa

Sprzedający wystawia dokument (fakturę) określający precyzyjnie sprzedany towar i za jaką kwotę. Umieszczone na nim muszą być także dane obu stron transakcji oraz data. Na tej podstawie generuje się zgłoszenia celne, z których pobierane są cła.

Faktura spedytora

Spedytor wystawia fakturę dotyczącą kosztów transportu i ewentualnych dodatkowych usług z nim związanych. Kierowana jest do nadawcy lub odbiorcy ładunku. Musi zawierać unikalny numer rezerwacji, adres, koszt i zakres wykonanych czynności oraz ustalone warunki.

Potwierdzenie rezerwacji

Spedytor wystawia dokument, który zawiera wszystkie szczegóły dokonanej rezerwacji: unikalny numer, dane nadawcy i odbiorcy, dane spedytora, usługi, które zostaną wykonane oraz szczegółu ładunku. Nie ma na nim jednak rzeczywistych kosztów transportu.

Potwierdzenie przyjęcia ładunku

Spedytor lub jego agent wydają FCR (Forwarder’s Cargo Receipt), gdy ładunek zostanie przyjęty do wysyłki. Zawiera dane z rezerwacji i potwierdza przyjęcie przesyłki w dobrym stanie.

Lista załadowcza

Lista załadowcza przedstawia konkretne pozycje, znajdujące się w kontenerze. Jest ściśle powiązany z fakturą - data wystawienia, numer dokumentu i opis powinny być identyczne. Dodatkowo, powinien się na niej znaleźć nagłówek “PACKING LIST”, ilość opakowań i ich objętość oraz wagę (jednostkowo i całościowo).

Świadectwo ubezpieczenia

Zazwyczaj przy zlecaniu transportu konieczne jest wykupienie dodatkowego ubezpieczenia, w razie utraty bądź uszkodzenia ładunków. Spowodowane jest tym, że zarówno linie żeglugowe, jak i spedytor posiadają ograniczoną odpowiedzialność. Aby uniknąć braku lub podwójnego ubezpieczenia, kwestia ta powinna być uzgodniona między nadawcą i odbiorcą. Jak każda inna polisa, ubezpieczenie wystawiane jest przez zakład ubezpieczeń oraz zawiera indywidualny numer, opis i sumę gwarancyjną.

Kwit sternika

Po przyjęciu ładunku na statek, wystawia się kwit sternika, który jest podstawą do sporządzenia konosamentu. Sporządza go oficer nadzorujący załadunek. Powinien zawierać informację o porcie załadunku, nazwie statku, dacie załadunku, rodzaju, ilości i wadze przewożonego towaru. Ten dokument bywa mylony z kwitem dokowym, który wystawiany jest, gdy przyjęcie ładunku przebiega w magazynach lub placach składowych, a nie przy burcie statku.

Pozostałe dokumenty przewozowe

Do pozostałych dokumentów, stosowanych w transporcie morskim można zaliczyć również m.in.:

czarter (umowa przewozu żeglugą trampową),

nota bukingowa (potwierdza umowę o przewóz, jeśli nie ma czarteru),

kwit przesyłkowy (potwierdza przyjęcie ładunku w żegludze przybrzeżnej bądź drobnicy w żegludze oceanicznej).